E
Engin Demirci
Guest
(Sosyal Bilgiler Ders Notu) 2026-2027
SB.7.1.1 – Gruplarda ve Sosyal Hayatta İletişimin Önemi
Kazanım
SB.7.1.1. Dâhil olduğu gruplarda ve sosyal hayatta etkili iletişimin önemini sorgulayabilme
Bu ders sonunda öğrenci;
Sosyal Hayatın Anahtarı: Etkili İletişim
İletişim; duygu, düşünce ve bilgilerin söz, yazı, jest ve mimik gibi yollarla başkalarına aktarılmasıdır.
Ancak iletişim yalnızca konuşmak değildir. Bir grubun içinde kabul görmek, anlaşılmak ve birlikte hareket edebilmek etkili iletişim sayesinde mümkündür.
Ailede, okulda, arkadaş çevresinde ve dijital ortamlarda yaşanan birçok sorun yanlış ya da eksik iletişimden kaynaklanır.
İletişimin Temel Öğeleri
Etkili bir iletişim için şu beş öğenin bir arada olması gerekir:
Bu öğelerden biri eksikse iletişim kopukluğu yaşanır.
Dâhil Olduğumuz Gruplar
Öğrenciler günlük yaşamda birçok grubun parçasıdır:
Bu gruplarda sağlıklı ilişkiler kurmanın yolu etkili iletişimden geçer.
Karakterlerle İletişimi Anlayalım
Empati Emre
Yargıç Yavuz
Empati kuran bireyler grupları birleştirir, yargılayanlar ise çatışmaya yol açar.
İletişim Köprüleri ve
Duvarları
Olumlu (Köprü Kuran) Davranışlar
Olumsuz (Duvar Ören) Davranışlar
Olumlu iletişim dostluğu güçlendirir, olumsuz iletişim ilişkileri zedeler.
Temel Kavramlar
Empati
Kendimizi karşımızdaki kişinin yerine koyarak onun duygu ve düşüncelerini anlamaya çalışmaktır.
· Arkadaşın sınavdan düşük not almış ve üzgün.
“Bunda ne var, ben olsam üzülmem.”
“Bu not seni üzmüş olabilir, istersen birlikte tekrar edelim.”
· Bir arkadaşın teneffüste yalnız oturuyor.
Görmezden gelmek
“Yalnız kalmak istemiş olabilir ama ben yine de yanına gideyim.”
· Grup çalışmasında arkadaşın konuşmakta zorlanıyor.
“Hadi hızlı ol!”
“İstersen önce sen düşün, sonra anlat.”
Ben Dili – Sen Dili
Ben dili çatışmayı azaltır, sen dili çatışmayı artırır.
Etkin Dinleme
Karşımızdaki kişiyi sözünü kesmeden, dikkatle ve saygıyla dinlemektir.
Arkadaşın sana bir sorununu anlatıyor.
Telefona bakarak “Hı hı, tamam.” demek
Yüzüne bakarak “Seni dinliyorum, devam edebilirsin.” demek
·Grup çalışmasında biri fikir söylüyor.
Sözünü kesmek
“Sözünü bitir, sonra fikrimi söyleyeyim.” Demek
Dinlenildiğini hisseden kişi, kendini değerli hisseder.
5N1K ile İletişimi Sorgulama
Bir iletişim sorunu yaşandığında şu sorular sorulur:
Bu sorular iletişim sorunlarının nedenlerini anlamamıza yardımcı olur.
Balık Kılçığı Tekniği: İletişim Problemleri
Balığın başı: İletişim Kopukluğu
Kılçıklar:
Bu teknikle iletişimi bozan nedenler ortaya konur.
Hikâye: Kırılan Vazo ve İki Yol
Basketbol takımının kaptanı Ali, kaybedilen maçtan sonra arkadaşlarına bağırır:
“Sizin yüzünüzden yenildik!”
Takımın morali bozulur ve arkadaşlar uzaklaşır.
Ali şöyle deseydi:
“Bugün sahada uyum sağlayamadığımızı hissediyorum. Bunu nasıl düzeltebiliriz?”
Aynı olay, farklı iletişim → tamamen farklı sonuç.
Arkası Yarın: Örnek Olay
Sınıf grubunda bir öğrenci, arkadaşının özel bir bilgisini izinsiz paylaşır. Tartışma başlar ve olay burada kesilir.
Öğrencilere sorulur:
Cevaplar olumlu ve olumsuz olarak gruplandırılır.
Bilginin Doğruluğunu Değerlendirme
Toplanan bilgiler şu ölçütlere göre değerlendirilir:
Etkili iletişim; bireyi yalnızlıktan, toplumu çatışmadan kurtarır.
Empati kuran bireyler, güçlü ve sağlıklı toplumların temelidir.
Performans Görevi
Öğrencilerden aşağıdaki çalışmalardan biri istenir:
Çalışmalar bütüncül dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilir
Okumaya devam et...
SB.7.1.1 – Gruplarda ve Sosyal Hayatta İletişimin Önemi
SB.7.1.1. Dâhil olduğu gruplarda ve sosyal hayatta etkili iletişimin önemini sorgulayabilme
Bu ders sonunda öğrenci;
- dâhil olduğu gruplarda iletişimin neden önemli olduğunu fark eder,
- iletişimle ilgili merak ettiği konuları belirler,
- 5N1K tekniği ile anlamlı sorular oluşturur,
- yazılı, görsel ve dijital kaynaklardan bilgi toplar,
- topladığı bilgilerin doğruluğunu değerlendirir,
- empati, saygı ve dostluk değerlerinin iletişimdeki yerini kavrar.
İletişim; duygu, düşünce ve bilgilerin söz, yazı, jest ve mimik gibi yollarla başkalarına aktarılmasıdır.
Ancak iletişim yalnızca konuşmak değildir. Bir grubun içinde kabul görmek, anlaşılmak ve birlikte hareket edebilmek etkili iletişim sayesinde mümkündür.
Etkili bir iletişim için şu beş öğenin bir arada olması gerekir:
- Kaynak (Gönderici): Mesajı ileten kişi
- Alıcı: Mesajı alan kişi
- İleti (Mesaj): Aktarılan bilgi
- Kanal: Mesajın iletildiği yol (konuşma, yazı, internet vb.)
- Geri Bildirim (Dönüt): Alıcının verdiği tepki
Bu öğelerden biri eksikse iletişim kopukluğu yaşanır.
Öğrenciler günlük yaşamda birçok grubun parçasıdır:
- Aile
- Okul ve sınıf
- Arkadaş grupları
- Sosyal çevre (sokak, trafik, alışveriş)
- Dijital ortamlar (sosyal medya, mesajlaşma grupları)
Bu gruplarda sağlıklı ilişkiler kurmanın yolu etkili iletişimden geçer.
- Karşısındakinin duygularını anlamaya çalışır
- “Seni anlıyorum…” diyerek konuşur
- Ben dili kullanır
- Grup içinde güven ortamı oluşturur
- Sürekli suçlayıcı konuşur
- “Hep böylesin!” gibi ifadeler kullanır
- Sen dili ile iletişim kurar
- İnsanların kendisinden uzaklaşmasına neden olur
Olumlu (Köprü Kuran) Davranışlar
- Etkin dinleme
- Göz teması kurma
- Ben dili kullanma
- Farklı fikirlere saygı
- Gülümseme ve açık beden dili
Olumsuz (Duvar Ören) Davranışlar
- Söz kesme
- Lakap takma
- Sen dili kullanma
- Tehdit etme
- Önyargılı davranma
Olumlu iletişim dostluğu güçlendirir, olumsuz iletişim ilişkileri zedeler.
Kendimizi karşımızdaki kişinin yerine koyarak onun duygu ve düşüncelerini anlamaya çalışmaktır.
· Arkadaşın sınavdan düşük not almış ve üzgün.
· Bir arkadaşın teneffüste yalnız oturuyor.
· Grup çalışmasında arkadaşın konuşmakta zorlanıyor.
- Ben Dili: “Ödevini yapmadığında kaygılanıyorum.”
- Sen Dili: “Çok sorumsuzsun.”
Ben dili çatışmayı azaltır, sen dili çatışmayı artırır.
Karşımızdaki kişiyi sözünü kesmeden, dikkatle ve saygıyla dinlemektir.
Arkadaşın sana bir sorununu anlatıyor.
·Grup çalışmasında biri fikir söylüyor.
Bir iletişim sorunu yaşandığında şu sorular sorulur:
- Ne oldu?
- Neden oldu?
- Kimler etkilendi?
- Ne zaman başladı?
- Nerede yaşandı?
- Nasıl çözülebilir?
Bu sorular iletişim sorunlarının nedenlerini anlamamıza yardımcı olur.
Balığın başı: İletişim Kopukluğu
Kılçıklar:
- Empati eksikliği
- Yanlış üslup
- Dinlememek
- Dijital bağımlılık
- Önyargılar
Bu teknikle iletişimi bozan nedenler ortaya konur.
Basketbol takımının kaptanı Ali, kaybedilen maçtan sonra arkadaşlarına bağırır:
“Sizin yüzünüzden yenildik!”
Takımın morali bozulur ve arkadaşlar uzaklaşır.
Ali şöyle deseydi:
“Bugün sahada uyum sağlayamadığımızı hissediyorum. Bunu nasıl düzeltebiliriz?”
Sınıf grubunda bir öğrenci, arkadaşının özel bir bilgisini izinsiz paylaşır. Tartışma başlar ve olay burada kesilir.
Öğrencilere sorulur:
- Bundan sonra neler olabilir?
- Hangi davranışlar çatışmayı artırır?
- Hangi davranışlar uzlaşmayı sağlar?
Cevaplar olumlu ve olumsuz olarak gruplandırılır.
Toplanan bilgiler şu ölçütlere göre değerlendirilir:
- Kaynak: Bilgi kimden geliyor?
- Kanıt: Somut verilere dayanıyor mu?
- Mantık: Saygı ve ahlaki değerlere uygun mu?
Düşün – Tartış – Yaz
- Sessizlik bazen iletişim olabilir mi?
- Dijital ortamda “ben dili” neden zor?
- Farklılıklara saygı olmayan bir toplumda iletişim nasıl olur?
Genel Sonuç
Etkili iletişim; bireyi yalnızlıktan, toplumu çatışmadan kurtarır.
Empati kuran bireyler, güçlü ve sağlıklı toplumların temelidir.
Öğrencilerden aşağıdaki çalışmalardan biri istenir:
- Etkili iletişim konulu bir şiir
- Bir slogan veya özlü söz
- Kısa bir hikâye
- Afiş veya kamu spotu tasarımı
Çalışmalar bütüncül dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilir
Okumaya devam et...