Çok eski bir web tarayıcısı kullanıyorsunuz. Bu veya diğer siteleri görüntülemekte sorunlar yaşayabilirsiniz.. Tarayıcınızı güncellemeli veya alternatif bir tarayıcı kullanmalısınız.
Halifeliğin kaldırılması ve medreselerin kapatılmasının kullanılarak insanların kışkırtılması
Musul sorununu kendi lehine çözmek isteyen İngilizlerin kışkırtmaları
Terakkiperver Cumhuriyet Partisi'nin ”dini inançlara saygılı olduğunu” vurgulaması
İsyan Diyarbakır’ın Ergani ilçesine bağlı Piran köyünde çıkmıştır.
Alınan Tedbirler
Takrîr-i Sükun (Huzuru Sağlama) Kanunu çıkarıldı. (4 Mart 1925)
İsyan bölgelerinde İstiklal Mahkemeleri kuruldu.
Ülkenin doğusundaki ordu birlikleri takviye edilmiş
Bu kanunla basına sınırlama getirildi.
Hükümetin eleştirilmesi yasaklandı.
Bu kanun 1929'a kadar yürürlükte kaldı.
Sonuçları
Ulusal Sonuçları
Hükümet değişikliği yaşandı.
Terakkiperver cumhuriyet fırkası kapatıldı.( demokrasiye etkisi)
Cumhuriyet rejimine karşı çıkmış olan ilk isyan önlenmiştir.
Türk ordusu isyan ile uğraştırılmış ve bu da Musul’a yapılacak harekat yapılamamıştır.
Uluslar Arası Sonucu
Türkiye – Irak sınırı aleyhimize olacak şekilde çizildi. 1926’de yapılan Ankara antlaşmasıyla Musul’u İngiliz mandasındaki Irak’a bırakarak misakı milliden üçüncü tavizi vermiş olduk.
MUSTAFA KEMAL'E SUİKAST GİRİŞİMİ (15 HAZİRAN 1926)
Nedenleri
Bazı çevrelerin yapılan inkılâplardan rahatsız olması
Atatürk’ün ölümü ile cumhuriyet rejiminin sona ereceğinin düşünülmesi
Terakkiperver Cumhuriyet Partisinin bazı mensuplarının partinin kapatılmasının intikamını almak istemesi
Eski ittihat ve terakki partisi üyelerinin ülke yönetimini ele geçirme isteği.
Gelişme
Bu nedenlerle harekete geçen suikastçıların başında eski milletvekili Ziya Hurşit bulunmaktadır. Yapılan plana göre Atatürk’ün İzmir’e yapacağı gezi sırasında suikast yapılacaktır. Fakat 16 Haziran 1926‟da İzmir‟e gelmesi beklenen trenin gelmemesi sonucu suikastçıları Sakız adasına kaçırmakla görevli olan Giritli Şevki durumu İzmir Valisine ihbar etmiş ve suikastçılar silahları ile birlikte yakalanmışlardır. Suikastın haber alınması üzerine suikastçılar yakalanmış ve suikastı planlayanlar İstiklâl Mahkemeleri tarafından cezalandırılmışlardır.
Sonuçları
Türk milleti bu girişimi nefretle kınadı. Yurdun dört bir yanında suikast girişimini protesto eden gösteriler yapılmıştır.
Atatürk suikast sonrasında söylediği “Benim naçiz vücudum elbet bir gün toprak olacaktır, ancak Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır.” sözü ile bu tarz girişimlerin amacına ulaşamayacağını ortaya koymuştur.
Suikast ile ilgili olanlar İstiklal Mahkemesi’nde yargılanarak cezalandırılmıştır.
İstiklal Mahkemeleri son kez bu olayda görev yapmıştır.
Not: Bu suikast MUSTAFA KEMAL’ in şahsında cumhuriyet ve laik düzene karşı yapılmıştır.
KAynak: Alper Hoca
