Anadolu (Türkiye) Selçuklu Devleti Kültür ve Medeniyet Tarihi
A)Devlet Yönetimi
Hükümdar Unvanları
Sembol
Unvan
Fark Yoktur
Keykavus
Keyhüsrev
Keykubad
Rükneddin
Not:
❖ Key kelimesi Sultan anlamına gelir.
❖ Farsçadan etkilenmişlerdir.
❖ Deniz kuvvetleri komutanlarına Reisü’l-Bahr veya Melikü’s-Sevail denilir.
Divan-ı Ala
✓ Devlet meselelerinin görüşüldüğü divandır.
Divan-ı Pervane
➢ İkta toprağını dağıtır.
➢ Bu divanın başındaki kişiye Pervaneci denir.
Not:
❖ Türkiye’de ilk dağıtılan ikta toprağı Tokat’tır.
❖ Pervaneci’nin Osmanlıda’ki karşılığı Nişancı’dır.
B)İlim İnsanları
İlim İnsanı
Eser/Özellikleri
Mevlana
Kebir ve Mesnevi
Hacı Bektaş Veli
Makalat
Yunus Emre
Risaletün Nushiyye ve Divan
Aşık Paşa
Garipname
Muhyiddin(İbnül) Arabi
Şeyh Ekber adlı lakabı vardır.
Vahdet-i Vücud felsefesini savundu.
Yavuz Sultan Selim Mezarını Buldurup Türbe Yaptırmıştır.
Hacı Paşa
Aydınoğullarında yaşadı.
Anadolu’nun İbn-i Sina’sıdır.
Ravendi
Selçuklu Tarihi(I.Giyaseddin Keyhüsrev’e Sunuldu.)
Gülşehri
Mantık’ul Tayr(Kuşların Dili)
Hoca Dehhani
Divan edebiyatının kurucusu kabul edilir.
Selçuklu Şahnamesi adlı eseriyle ünlendi.
32
C)Ekonomi
✓ Ekonomini temeli Fütüvvet anlayışına dayanan Şeyh Nasireddin’in kurduğu Ahi teşkilatıdır.
✓ Bu teşkilatın bir benzeri Avrupa’da kurulan Gild ve Hansa adındaki teşkilatlardır.
✓ Ahiliğin amacı ve felsefesi Ahi Evran’ın Letaif-i Hikmet kitabında bahsedilir.
✓ Merkezleri Kırşehir, Konya ve Kayseri’dir.
✓ Ahilik teşkilatına Gayrimüslimler giremez.
✓ Esnafların başında olana Şeyh veya Pir adı verilir.
✓ Kaliteli mal üretilmek zorundadır.
✓ İhtiyaca göre mal üretimi yapılırdı.
✓ Üretilen mal, değerinden aşağıya veya yukarıya satamazlar. (Narh Sistemi)
✓ Kazancın bir bölümü Orta Sandık’ta toplanır ve buradan esnafa kredi verilir.
✓ Mesleki,dini eğitim verilir ve eğitim sonunda İcazetname verilir.
✓ Esnaflar gerektiğinde cihada katılır.
Not:
❖ Fatma Bacı kadınları eğitmek amaçlı “Aşına, Eşine ve İşine dikkat et” prensibiyle Bacıyan-ı Rum Teşkilatını kurmuşlardır.
❖ Sultan I. Mesud zamanında ilk para bastırılırken, II. Kılıçarslan zamanında Altın Para bastırılmıştır.
D)Mimari ve Sanat
➢ Çifte, Alaaddin gibi kelimelerle başlayan eserler Selçuklu’ya Aittir.
➢ Paşa, Sultan, Çelebi, Haseki, Yeşil gibi kelimelerle başlayan ve Edirne, Bursa, İstanbul, Trabzon’da ki eserler Osmanlı’ya aittir.
➢ Diyarbakır Ulu Cami, Büyük Selçuklu Devleti’ne aittir.
➢ Sultan Hanı Anadolu Selçuklu Devleti’ne aittir.
➢ Erzurum’da bulunan Yakutiye Medresesi İlhanlılar’a aittir.
➢ Anadolu Selçuklu Devleti zamanında ilk eserler;
❖ İlk kervansaray; Alay Han
❖ İlk cami; Alaaddin Cami
❖ İlk hastane; Gevher Nesibe Darüşşifası
❖ İlk medrese; Koca Hasan Medresesi
A)Devlet Yönetimi
Hükümdar Unvanları
Sembol
Unvan
Fark Yoktur
Keykavus
Keyhüsrev
Keykubad
Rükneddin
Not:
❖ Key kelimesi Sultan anlamına gelir.
❖ Farsçadan etkilenmişlerdir.
❖ Deniz kuvvetleri komutanlarına Reisü’l-Bahr veya Melikü’s-Sevail denilir.
Divan-ı Ala
✓ Devlet meselelerinin görüşüldüğü divandır.
Divan-ı Pervane
➢ İkta toprağını dağıtır.
➢ Bu divanın başındaki kişiye Pervaneci denir.
Not:
❖ Türkiye’de ilk dağıtılan ikta toprağı Tokat’tır.
❖ Pervaneci’nin Osmanlıda’ki karşılığı Nişancı’dır.
B)İlim İnsanları
İlim İnsanı
Eser/Özellikleri
Mevlana
Kebir ve Mesnevi
Hacı Bektaş Veli
Makalat
Yunus Emre
Risaletün Nushiyye ve Divan
Aşık Paşa
Garipname
Muhyiddin(İbnül) Arabi
Şeyh Ekber adlı lakabı vardır.
Vahdet-i Vücud felsefesini savundu.
Yavuz Sultan Selim Mezarını Buldurup Türbe Yaptırmıştır.
Hacı Paşa
Aydınoğullarında yaşadı.
Anadolu’nun İbn-i Sina’sıdır.
Ravendi
Selçuklu Tarihi(I.Giyaseddin Keyhüsrev’e Sunuldu.)
Gülşehri
Mantık’ul Tayr(Kuşların Dili)
Hoca Dehhani
Divan edebiyatının kurucusu kabul edilir.
Selçuklu Şahnamesi adlı eseriyle ünlendi.
32
C)Ekonomi
✓ Ekonomini temeli Fütüvvet anlayışına dayanan Şeyh Nasireddin’in kurduğu Ahi teşkilatıdır.
✓ Bu teşkilatın bir benzeri Avrupa’da kurulan Gild ve Hansa adındaki teşkilatlardır.
✓ Ahiliğin amacı ve felsefesi Ahi Evran’ın Letaif-i Hikmet kitabında bahsedilir.
✓ Merkezleri Kırşehir, Konya ve Kayseri’dir.
✓ Ahilik teşkilatına Gayrimüslimler giremez.
✓ Esnafların başında olana Şeyh veya Pir adı verilir.
✓ Kaliteli mal üretilmek zorundadır.
✓ İhtiyaca göre mal üretimi yapılırdı.
✓ Üretilen mal, değerinden aşağıya veya yukarıya satamazlar. (Narh Sistemi)
✓ Kazancın bir bölümü Orta Sandık’ta toplanır ve buradan esnafa kredi verilir.
✓ Mesleki,dini eğitim verilir ve eğitim sonunda İcazetname verilir.
✓ Esnaflar gerektiğinde cihada katılır.
Not:
❖ Fatma Bacı kadınları eğitmek amaçlı “Aşına, Eşine ve İşine dikkat et” prensibiyle Bacıyan-ı Rum Teşkilatını kurmuşlardır.
❖ Sultan I. Mesud zamanında ilk para bastırılırken, II. Kılıçarslan zamanında Altın Para bastırılmıştır.
D)Mimari ve Sanat
➢ Çifte, Alaaddin gibi kelimelerle başlayan eserler Selçuklu’ya Aittir.
➢ Paşa, Sultan, Çelebi, Haseki, Yeşil gibi kelimelerle başlayan ve Edirne, Bursa, İstanbul, Trabzon’da ki eserler Osmanlı’ya aittir.
➢ Diyarbakır Ulu Cami, Büyük Selçuklu Devleti’ne aittir.
➢ Sultan Hanı Anadolu Selçuklu Devleti’ne aittir.
➢ Erzurum’da bulunan Yakutiye Medresesi İlhanlılar’a aittir.
➢ Anadolu Selçuklu Devleti zamanında ilk eserler;
❖ İlk kervansaray; Alay Han
❖ İlk cami; Alaaddin Cami
❖ İlk hastane; Gevher Nesibe Darüşşifası
❖ İlk medrese; Koca Hasan Medresesi